2007 yapımı belgesel Lagerfeld Confidential, efsanevi tasarımcı Karl Lagerfeld’in Paris’teki evinin yatak odasındaki bir sahneyle başlar ve daha bu ilk sahneden etrafa saçılmış sayısız derginin ve tavana kadar uzanan raflarda dizili kitapların büyüsüne kapılırsınız. Sanırım bu belgeseli izledikten sonra moda sektöründeki isimlerin yaşam alanlarındaki kitaplıkları merak etmeye başlamış ve kendime bir oyun icat etmiştim. Genelde dekorasyon dergilerinde ya da bloglarda yer alan kitaplık fotoğraflarındaki kitapların sırtından başlıkları tahmin etme oyunu… Belgeseli izledikten sonra o dönemin Instagram’ı (hatta bence daha bile cool’u) The Selby’de bu kez Lagerfeld’in Paris’teki atölyesinde yer alan o meşhur kitaplığını görmüş ve fotoğrafçı Todd Selby’nin yüksek çözünürlüklü karelerinden kitapların bir listesini bile çıkarmıştım. Gizli oyunumda tasarımcıların ve editörlerin çalışma alanı fotoğraflarının ardından sıra defile backstage’inde kitap okuyan modellere gelmişti -o kalabalıkta sakince bunu yapıyor olmaları bugün hâlâ son derece ilginç gelir bana. Sonra sosyal medya uygulamaları olağanüstü bir hızla içeriklere erişme modelimizi değiştirip odaklanma süremizi ve konsantrasyonumuzu aşağı çekince dijital ekranlar hızla basılı yayınların yerini aldı ve okuma alışkanlığımız yılın bazı dönemlerinde gündeme gelen düşük istatistiklerle sorguladığımız; utançla karışık bir hayıflanmayla bahaneler üretip durduğumuz bir şeye dönüştü. Ta ki günümüze kadar.
Raflarda dizili kitapların sırtından ismini tahmin etme oyunum bir süredir şekil değiştirdi. Artık bir başka efsanevi moda tasarımcısı Marc Jacobs’ın Instagram hesabında “okuma saati” açıklamasıyla paylaştığı gönderilerindeki kitapların Türkçe edisyonlarını araştırıyor ve Jacobs’ın oldukça özenli okuma saati look’larını zevkle inceliyorum. Pucci takımı ve bir Jean Genet kitabı favorilerim arasında. Kitap okumayı yeniden cool hale getiren Marc Jacobs olabilir mi bilmiyorum ama stil ikonlarının okudukları kitaplarla çektikleri selfie’lere, bizzat yürütücülüğünü yaptıkları çevrimiçi kitap kulüplerine, moda dergilerinin Instagram hesaplarında ve internet sitelerinde haftalık ve aylık yayımladıkları okuma listelerine bakılırsa kitap okumak neredeyse bir trend halini almış durumda. İnternette Kaia Gerber’in defile ya da set çıkışlarında elinde gördüğümüz kitapları listeleyen slideshow içeriklere rastlayabilir, Gigi Hadid’in Fendi defilesine giderken tercih ettiği görünümün en ilgi çekici parçasına dair stil yorumları okuyabilirsiniz: Soluk yeşil tonlarında, athleisure stil bir takım ve onunla cool bir kontrast yaratan, siyah beyaz grafik kapak tasarımına sahip Camus’nün Yabancı kitabı. Bella’nın uzun bir süre elinden düşürmediği ve havalimanı stilinden şık bir gri takım elbiseye kadar eşlikçisi olan Stephen King’in Yabancı romanına göre daha entelektüel bir tercih. Kendall Jenner’ın Prada Triangle çantasına fon olarak bir kitapçının “Yeni çıkanlar” rafını seçmesi ve Dua Lipa’nın editoryal platformu Service95 için ayın kitabıyla yaptığı paylaşımlar, bu genç stil ikonlarının okuma tercihleriyle de dikkat çekmesine neden oldu. Kaia, pandemi günlerinde başlattığı çevrimiçi okuma kulübünü farklı bir formatla tekrar başlatacağını duyurdu ve Dua Lipa’nın okuma listesinden aldığını söylediği Patti Smith’in Çoluk Çocuk kitabı paylaşımı, yazarın kendisinden nazik bir teşekkür yorumu bile aldı. Lisede okuduğum Çoluk Çocuk kitabı her daim favorilerimdendir ve Lipa’nın kitabı okumakta oldukça geç kaldığını kibirle karışık düşünürken kafamda beliren soruya engel olamıyorum: Kitapları “gerçekten” okuyorlar mı yoksa bu harika kitaplar sadece havalı Instagram gönderileri için birer prop’tan mı ibaret? Ben, kitapları okuduklarına inanmak istiyorum. Çünkü işlerinde başarılı bu genç kadınların ait oldukları jenerasyon, enerjisini aynı anda pek çok kanala akıtabilen, pek çok farklı kaynaktan beslenen çok yönlü bir jenerasyon. En azından #BookTok akımı beni haklı çıkarabilecek bazı verilere sahip.
#BookTok, kitaplarla ilgili içerik üreten TikTok kullanıcılarından oluşan niş bir topluluk olarak tanımlanıyor. Şu anda 187,1 milyar görüntülemeye sahip bu hashtag’in altında kitap önerilerinden değerlendirmelere, çevrimiçi kitap kulüplerine kadar pek çok video içeriğine rastlamak mümkün. TikTok’un bir mecra olarak da sahiplendiği bu akım dünya klasiklerini yeni jenerasyon için çekici hale getirirken yeni yazarların tanıtımı için de oldukça efektif olabiliyor. Zira bu içeriklerde önerilen kitaplar bir anda çok satanlar listesinde yerini alabiliyor. Barnes & Noble gibi kitapçılar internet sitelerinde özel sayfalar ya da mağazalarında #BookTok köşeleri oluşturarak farklı aktivasyonlara başvuruyor. Asla anlamadığım bir şekilde “sıkıcı” olarak nitelendirilen kütüphaneler de TikTok hesapları oluşturarak ilgi çekici #BookTok içerikleri yayımlıyor ve böylece Z Kuşağı’nı yakalamayı amaçlıyor.
Kitaplarınızı nasıl dizebileceğinizden o ay hangi kitabı okuyabileceğinize sayısız öneri sunan ve kendi niş topluluğunu çoktan oluşturan #BookTok akımı, genç stil ikonları ve kitap selfie’lerinin kafamda daha gerçekçi bir yere oturmasına yardımcı oluyor. Dijital ekranlara ara verip basılı bir materyali okumanın yeni bir jenerasyon için de hâlâ cool olabileceğini düşünüyorum. Bir gün bir kitabı gerçekten aksesuar olarak kullanmam gerekirse de bunun Olympia Le-Tan marka bir clutch olmasına karar veriyorum.
